Chức năng an toàn cảng có lịch sử lâu đời trong lực lượng Cảnh sát biển. Nó đã được mở rộng trong thế kỷ 20 để bao gồm việc bảo vệ các cảng, bến cảng, tàu thuyền và các cơ sở ven sông chống lại tai nạn, sơ suất và phá hoại. Những trách nhiệm này đã được giao cho Hải Quan Việt Nam thông qua LUẬT HẢI QUAN. Nhằm đảm bảo việc lưu thông hàng hóa được an toàn và đảm bảo đúng với các quy định hiện hành của Pháp Luật Việt Nam

Nhiệm vụ an toàn cảng chủ yếu quan tâm đến việc ngăn ngừa thiệt hại do tai nạn cho cảng, cơ sở và tàu nhằm bảo vệ môi trường và tạo thuận lợi cho thương mại.

Các hoạt động chính hỗ trợ sứ mệnh An toàn Cảng bao gồm:

• Phòng ngừa ô nhiễm.
• Điều tra ô nhiễm.
• Tuần tra và giám sát bến cảng.
• Kế hoạch dự phòng.
• Các cuộc tập trận và bài tập.
• Giám sát việc vận chuyển hàng lỏng và hàng nguy hiểm.
• Giám sát việc chuyển nhiên liệu.
• Kiểm tra container.
• Kiểm tra cơ sở vật chất.
• Giám sát xếp dỡ hàng hóa cháy nổ.

Thuyền trưởng có thể neo cho cảng và chỉ đạo các tàu tư nhân khởi hành hoặc thực hiện các biện pháp bảo vệ nếu cần, chẳng hạn như chuẩn bị cho một cơn bão.[8]

Trong khi an ninh cảng liên quan đến các tai nạn gây tổn hại đến người hoặc tài sản, an ninh cảng (như một bộ phận của an ninh hàng hải) quan tâm đến các hành vi cố ý làm tổn hại đến người hoặc tài sản.